Сәламәт туклану нигезләре
Дөрес туклану-сәламәтлек һәм активлыкның иң мөһим шартларының берсе.
Сәламәт туклану куркынычсызлык таләпләренә туры килгән принципларга, кеше һәм киләчәк буынның тормыш эшчәнлегенең физик һәм интеллектуаль үсеше өчен шартлар тудыруга нигезләнә. Ашказаны-эчәк тракты патологиясен, эндокрин системасын формалаштыру куркынычын киметүгә, йөрәк-кан тамырлары системасын һәм артык тән авырлыгын киметүгә юнәлтелгән.
Бүген кешеләр еш кына зур күләмдә ашыйлар. Теләсә кайсы яшьтә туклануны үзгәртергә һәм баллансларга була, азык-төлек продуктларын сайлау мөмкинлеге бик зур.
Туклануның «савыктыруын " нәрсәдән башларга?
Пирамиданың беренче урынында - җиләк-җимеш булырга тиеш. Сезнең туклануыгызда көн саен помидор, кыяр, яшелчәләр һәм ким дигәндә ике зур җимеш булган яшелчә салаты булса, бу җитә. Иң җиңел һәм иң кулай вариант – ике алма. Алма һәм әфлисун кебек башка җимеш булу яхшырак. Ләкин виноград түгел, чөнки анда шикәр күп.
Пирамиданың икенче урында - бөртеклеләр. Бу иртәнге ярма һәм ашлык, хәтта гадәти икмәк, ләкин тозның күләме ким булу кирәк. Ниһаять, үсемлекләр. Кызганычка каршы, алар безнең гастрономик культурабызның төп элементы түгел. Борчак һәм үсемлекләрдә күп күләмдә үсемлек протеины бар - һәм алар кирәкле аминокислоталар. Әлбәттә, балык. Аны атнага ким дигәндә ике тапкыр ашарга кирәк. Салкын диңгез балыкларын сайлау яхшырак.
Шикәр һәм тоз кабул итүне дә киметергә кирәк. БСО (Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы) шикәр һәм тоз куллануның түбәндәге куркынычсыз нормаларын билгеләде: көнгә 5г һәм 7г. Статистика федераль хезмәтенең эпидемиологик тикшеренүләре буенча, россиялеләрнең 60% көненә тозны ике тапкыр күбрәк куллана (11г).
Остәп тозлау, артык тоз кабул итүнең бердәнбер механизмы түгел. Төп проблема - тозлы һәм бик тозлы ризыкларны артык куллану. Беренче чиратта казылык, икмәк әйберләре, консервлар. ФИЦ туклану инициативасы белән сәламәтлек өчен куркынычсыз булган ризыкларны, шул исәптән консервалар, колбаса, сыр, икмәк һәм башкаларны чикләү инициативасы белән чыкты. Тоз кабул итүне киметү - артериаль гипертонияне профилактикалау һәм дәвалау өчен иң мөһим факторларның берсе.
Альтернатив рәвештә, диетологлар күбрәк тәмләткечләр кулланырга тәкъдим итәләр. Йөрәк-кан тамырлары системасы авыруларын профилактикалау өчен алтын стандарт Урта диңгез диетасы булып санала, анда һәр әзер ризыкка лимон, тәмле үләннәр һәм минималь тоз кулланалар. Йөрәк-кан тамырлары системасы һәм бөер авырулары булган кешеләргә тоз күләмен 3г га кадәр киметергә яки авыруның авырлыгына карап аны бөтенләй кулланудан баш тартырга киңәш итәләр. Аз тозлы яки тозсыз туклану белән кан басымы кими.
Тоз шикәргә караганда җиңелрәк. Аны куллануны ничек киметергә? Кеше тәүлегенә күпме шикәр ашаганын ничек исәпләргә? Шикәр бик күп сәнәгать продуктларында очрый - ул шул үк бал, соклар, сироплар, консервантлар. Яшерен сәнәгать шикәрен исәпләү җиңел түгел, ләкин шикәрне өстәмә кушмаска кирәк - мәсәлән, шикәр белән чәй һәм кофе эчүне туктату. Сез кулланган шикәр җимеш белән генә булырга тиеш. Бу җитәрлек булачак. Туклануда шикәр һәм кондитер өлеше 10% тан артмаска тиеш.
Хәзерге вакытта продуктларга трансизомерлы май кислоталары өстәү белән бәйле мәсьәлә катлаулы булып кала, чөнки бу маргарин җитештерүгә нигезләнә. Маргарин, үз чиратында, трансизомерлар булган барлык продуктларда диярлек җитештерүдә кулланыла торган төп продукт.
Сәламәт туклану принциплары гаиләдә нигезләнергә тиеш. Шуңа күрә, ата-аналарга да баланы дөрес ашарга өйрәтә белү мөһим. Чөнки алар балачактан ризыкның тәмен аера башлыйлар. Балалар әти-әнисенең, әби-бабаларының сәламәт яки сәламәт булмаган туклану тәртибенә өйрәнә. Әгәр дә бала һәр ашны үсемлек мае белән тутырылган яшелчә салатыннан башларга күнеккән булса, ул олы яшьтәдә, үзе гаилә коргандада, дөрес туклануны гадәткә кертәчәк.
Оптималь менюны сайлау өчен, сез яңа бушлай «Сәламәт туклану» проекты хезмәтеннән файдалана аласыз – ул проект «4 сезон – сәламәт кеше тәлинкәсе» дип атала. Бу күп функцияле сервис платформасы, аның ярдәмендә һәр кулланучы төрле авыруларны профилактикалау өчен авырлыкны киметү яки саклау максатыннан туклану программасын сайлый алачак.
Хәзер инде 30га якын туклану программасы бар, әкренләп яңалары өстәләчәк. Алар барысы да ФГБУН ФИЦ туклану, биотехнологияләр һәм азык-төлек куркынычсызлыгы һәм башка фәнни үзәкләр белгечләре тарафыннан эшләнгән. Шулай ук сервис ярдәмендә сезонлылыкны исәпкә алып дөрес туклану буенча киңәшләр алырга, ашамлыкларның калориялелеген исәпләргә, тренировкалар программасын сайларга, экспертларга сораулар бирергә һәм башка күп кенә мәсьәләләрне хәл итәргә мөмкин.
Әлмәт районының “Гигиена һәм эпидемиология үзәге филиалы”