Бал турында нәрсәләр белергә кирәк

Элек-электән кеше тормышында бал кебек файдалы продукт мөһим роль уйнаган.  Күп төрле галимнәр аның файдалы үзлекләрен, составын һәм төрле медицина һәм косметология өлкәләрендә куллану мөмкинлеген тикшергәннәр һәм өйрәнгәннәр. Гасырлар дәвамында сары, сузылучан, тәмле бал продукты теләсә кайсы яшьтәге кешенең сәламәтлеге һәм иммунитетын нормада тотарга ярдәм итәргә сәләтле иң файдалы ризыкларның берсе булып кала. Бал кортлары җитештергән продуктта кирәкле туклыклы матдәләр комплексы бар, ә бактериягә каршы үзлеге аркасында төрле чирләр белән көрәшергә һәм кисәтергә сәләтле ул.

            Балны дөрес куллану өчен, аның нинди төрләре төрле авыруларга каршы көрәштә яки кисәтүдә ярдәм итә алуын белергә кирәк.

            Балның барлык төрләре дә сары төсле түгел, ә нигездә бал продуктын кара һәм ак сортларга бүләргә була. Әмма сортлар төсе буенча гына түгел, составы буенча да аерылып тора.

            Кара сортларга түбәндәгеләр керә: каштан; миләш; әрекмән; карабодай; лалә. Балның төсе андагы тимердән тора.

            Ак сортларга донник, кура җиләге, акация, юкә сортлары керә.

            Күпчелек очракта мондый тәм-том кристаллизациядән соң  ак төскә керә.

Каштан балы. Мондый төр бал иң кыйммәтле булып санала, чөнки ул тимергә бай. Бу умарта продукты искиткеч чәчәк аткан каштан исе һәм тәмле ачы тәме белән аерылып тора. Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, исе анда озак вакытлар саклана, шуңа күрә мондый балны башка төр белән бутау бик авыр. Шулай ук бу файдалы ризыкның үзенчәлеге шунда ки, ул ике елга кадәр сыек хәлдә калырга сәләтле.  Микроэлементлар һәм витаминнар күп булганга күрә, бу төр халык медицинасында төрле авыруларны дәвалау һәм аларны кисәтү өчен зур популярлык белән файдалана. 

Карабодай балы кан һәм аны торгызу процессы өчен бик файдалы. Тәме бик татлы, кайчак тиешле ис белән сабырлык кадәр җитә ала. Аның тәме бик татлы, кайвакыт тиешле ис белән ачы була ала. Карабодай балының төсе караңгы, ә кристаллизациясе эре бөртекле дә, киресенчә дә вак булырга мөмкин.

Керәз балы. Керәзнең шифалы көче шунда ки, балавыз серкә һәм прополисны өлешчә үз эченә ала. Даими рәвештә чәйнәп торганда, уртларның торышын нормальләштерү һәм иммун системасын ныгыту бара. Мондый продуктның бердәнбер җитешсезлеге аның кыйммәтлелегендә.

Кызыл бал. Кызыл төстәге балның характеристикасы башка төрләрдән үзенең матур төсе белән генә түгел, ә А витамины күп булуы белән дә аерылып тора. мондый тәм-томнар күрүне нормада тоту өчен бик яхшы туры килә.

Юкә балы. Бу сорт шулай ук организм өчен иң файдалы сортларның берсе булып санала.  Аның төсе якты, кайчагында яшел төсмерле, ләкин, шуңа да карамастан, ак балның бер төре булып санала. Исе татлы һәм йомшак, ә тәменә килгәндә мондый бал бик тәмле. Бу төр югары туклыклы булуы белән аерылып тора һәм организмның тиз арада һәм нәтиҗәле торгызырга сәләтле. Халык медицинасында юкә балы күп авырулардан   панацея булып санала.

Ак бал. Бу төрне кибет киштәләрендә аның сирәк булуы аркасында очрату бик авыр, әмма җитештерүчеләр аны ялганлап ясарга тырыша. Ак бал составына ак акция, ак тукранбаш һәм юкә керә.  Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, бу төрнең төсе карлы ак була алмый, чөнки «чиста ак» составка ирешү чынбарлыкка туры килми, шуңа күрә җиңелчә төсмернең булуы нормаль күренеш.

Май  ае балы. Асылда, җыелган бал продукты майский дип атыйлар. Балның төсе төрле булырга мөмкин, ләкин ешрак ачык сары төсләргә ия. Иртә алынган бал уңышы салкын тиюгә каршы менә дигән көчкә ия.    

Кыргый бал.  Мондый продуктның искиткеч үзлекләре бар, чөнки нектарны кыргый бал кортлары җыя, ә күзәнәкләрне саклау технологиясе витаминнар, макроэлементлар һәм продуктның хуш ислелеген арттырырга мөмкинлек бирә. Бу кыргый ризыкны куллану иммунитетны ныгыта һәм бөтен организмның авыруларга каршы торучанлыгын арттыра Дягил балы. Бу сорт гаҗәеп хуш исле һәм зәвыклы тәмле уникаль булуы белән аерылып тора. Аның төсе ешрак караңгы, тик кайчагында кызыл да булырга мөмкин. Медицинада ашказаны-эчәк трактындагы спазмны басу өчен кулланыла.

Кыр балы. Мондый сары бал иң файдалы бал булып санала. Бал кортлары басулардагы үсемлекләрдән җыйганга күрә, ул үз исемен алды. Мондый бал продукты белэн бик күп авыруларны дәвалап була.

Донник балы. Гадәттә, донник кебек үсемлектән мөмкин кадәр тизрәк котылырга тырышалар, чөнки ул чүп үләне дип санала. Ләкин, умарта продукты очрагында бөтенләй киресенчә була, чөнки донник тәмле һәм файдалы тәм-томнар өчен искиткеч нигез булып тора. Аның антимикробиаль үзлекләре аркасында нагноения һәм төрле яраларның төзәлүен шактый тизләтергә мөмкин. 

Акация балы файдалы һәм кыйммәтле продукт. Аның төсе ак, сары яки төссез диярлек була. Мондый төр йомшаклыгы, тәме һәм исе белән аерылып тора. Үзенчәлекләре аркасында продукт кристаллизациягә бирешүчәнлеккә ия түгел. Акция балы диабет белән авыручы һәм кечкенә балалар өчен бик файдалы, чөнки организмда тиз үзләштерелергә сәләтле.

Шикәр балы. Бал продуктының мондый сорты сирәк очрый һәм популяр түгел. Шикәр балы продуктының файдасы зур түгел, әмма ул десерт һәм камыр ризыклары әзерләү өчен бик яхшы туры килә.

Көнбагыш балы. Балның исеме үзе өчен үзе сөйли. Бу продукт сулыш юллары органнары һәм йөрәк-кан тамырлары системасы белән бәйле авырулар белән интегүче кешеләр өчен. Шулай ук көнбагыш балы организмны шлаклардан бик яхшы чистарта һәм сидек кудыру үзлегенә ия. Сыек халәттә ул озак сакланмый, ә кристаллизация тәмамлангач, ачык төсләргә, хәтта яшел төстә дә керә.

Башкорт балы. Башкорт балы дәвалау үзлекләренең гаҗәеп җыелмасы белән аерылып тора. Бал кортлары күпләгән тау, болын һәм урман үләннәреннән һәм үсемлекләрдән серкә җыя, бергә алар кеше организмына гаҗәеп нәтиҗә бирә ала. Башкорт бал продукты антимикроб эффекты белән аерылып тора, чөнки аның составында ингибин бар. Башкортстан умартачылары, бал кортларының кайсы урыннарда пычрануына бәйле рәвештә, чәчәк һәм яфрак башкорт балын бүлеп чыгаралар. Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, бу райондагы бал кортлары искиткеч яшәү сәләтенә ия, күп кенә авыруларга һәм салкыннарга бирешми, шулай ук бу бөҗәк бик чыдамлы һәм кыска вакыт эчендә зур җитештерү бирә.   

Тау балы. Мондый сорт бал ризыгы тау үләненнән бал кортлары тарафыннан җитештерелә. Тау балының дәвалау көче аның составына төрле сирәк очрый торган шифалы үләннәр керә, алар ярдәмендә продукт төрле төс һәм тәм алырга мөмкин. Бу сорт салкын тиюне дәвалау өчен иң яхшы чараларның берсе санала.   

            Җәй азагында базарларны төрле тәмле һәм алтынсу төсле баллы банкалар белән тула. Лаборатория тикшеренүләрен балдагы теләсә нинди катнашманы һәм артык су булуын табачаклар, шуңа күрә сатучыдан умарталыкның ветеринария-санитария паспорты һәм продуктка ветеринария-санитария экспертизасы үткәрү турында белешмә алу артык булмаячак. Әгәр ул бар икән, димәк, продукт тикшерелгән, чөнки контроль, һичшиксез, шикәр микъдарының 5 процентка артуын күрсәтәчәк. Документта лаборатория мөһере һәм радиологик контроль узу турында билге булырга тиеш. Белешмәгә тикшеренүләр өчен түләү һәм эксперт нәтиҗәсендә күрсәтелгән датага туры килүче чек беркетелүен күзәтеп торыгыз.

            Нинди бал алырга икәнен, сезгэ хәл итэргә  хөрмәтле сатып алучылар. Әмма башта табибыгыз белән мондый продуктны куллану мөмкинлеге турында киңәшләшергә киңәш итәбез, чөнки файдалылыктан тыш бал еш кына аллергик реакцияләр китереп чыгара, бигрәк тә балаларда. Тагын бер мөһим факт: сыналган сатучылардан бал сатып алыгыз, шулай итеп сез сыйфатсыз продукт сатып алудан сакланырсыз! Онытмагыз, Сез сатучыдан аның сыйфатын һәм куркынычсызлыгын раслаучы документлар сорый аласыз.

Әлмәт районының “Гигиена һәм эпидемиология үзәге филиалы”