60 яшьтәгеләр һәм аннан да өлкәнрәкләр өчен вакцинация буенча тәкъдимнәр
Росстат мәгълүматлары буенча, COVID-19дан үлгәннәрнең 83% ы - 60 яшьтән өлкәнрәк пациентлар. Бөекбританиядә уздырылган анализ нәтиҗәләре буенча, 60 яшьтән өлкәнрәк гражданнарның үлем очраклары төркемдәгегә караганда 5 тапкыр югарырак, ә 80 яшьлек юбилеен билгеләп үтүчеләр арасында коронавирус инфекциясеннән үлем куркынычы 11 тапкыр арта.
Коронавирус белән авыручы өлкән яшьтәге кешеләр аеруча куркыныч зонада. Нәкъ менә өлкән яшьтәгеләрнең иммун системасының авырлык аркасында катлаулануы мөмкин, шул исәптән куркыныч вирусларлы үпкә ялкынсынуы һәм тромбозлар. Бу өзлегүләр иң күңелсез нәтиҗәләргә китерергә мөмкин.
Шуңа күрә бүгенге көнгә 60 яшьтән өлкәнрәк халыкка СOVID-19 га каршы вакцинация кирәк һәм беренче чиратта үткәрелергә тиеш дигән шик тудырмый.
Өлкәннәрнең вакцинациясенең үзенчәлекләре нинди?
Өлкәннәрнең вакцинациясенең принципиаль үзенчәлекләре юк. Башка еллардагы кебек үк, хроник патологиянең кискен булмаган чорында, прививка ясатырга кирәк. Күпсанлы авырулар булганда, вакцинация алдыннан дәвалаучы табибка барырга кирәк.
Процедура турында нәрсә белергә кирәк? Яшьләр прививканы ничек кичерәләр?
Вакциация алдыннан махсус өйрәтелгән медицина персоналы каршы килү булмауны ачыклаячак. Вакцинация, кискен авырулар (ОРВИ, очлы эчәк инфекцияләре һәм башкалар) вакытында, элек авыр аллергия реакцияләре, алдагы дозаны кертүгә вакцинадан соң өзлегүләр белән билгеләнгән хроник авыруларның кискенләшүләрендә күрсәтелмәгән. Препарат иңбашы өлкәсенә кертелә. Күпчелек очракта бернинди өстәмә гамәлләр дә күрсәтелми. Вакцина ясаган урында авырту, кычыту, шешенкелек, тән температурасының күтәрелү, хәлсезлек, мускулларда һәм буыннарда сызлау булырга мөмкин. Кагыйдә буларак, барлык симптомнар мөстәкыйль рәвештә 1-3 көн дәвамында уза. Тулаем алганда, иммун җавапының яшь үзенчәлекләре аркасында, 60 яшьтән өлкәнрәк кешеләр прививканы яшьләргә караганда җиңелрәк кичерә.
Өлкәннәрнең иммун җавабы акрынрак формалаша диләр?
60 яшьтән өлкәнрәк кешеләр арасында яшь физиологик үзенчәлекләре аркасында акрын һәм иммун җавабны формалаштыру очраклары ешрак очрый. Моңа физик активлыкның җитмәве һәм саф һавада булу вакыты, ашказаны-эчәк тракты авыруы, витаминнар һәм минераллар кытлыгы ярдәм итә. Иммунодефицит ачыкланган очракта, төзәтүнең дөрес схемасын билгеләү өчен, дәвалаучы табиб белән киңәшергә кирәк.
Хроник авырулар - диабет, йөрәк-кан тамырлары, буыннар авыруы һ.б. булса, ничек прививка ясарга.
Теләсә нинди хроник авырулар вакцинация үткәрү өчен өстәмә күрсәткечләр булып тора. Прививканы, кискенлек булмаганда, тотрыклы хәлдә эшләргә кирәк, терапия схемасы сайланган.
Вакцина ясау һәм дарулар кабул итү ничек чагыша? Өлкән яшьтәге кешеләр куллана торган препаратларның вакцинаның тәэсирен йомшарта ала мы?
Вакцинация белән бергә кулланырга ярамый торган препаратлар юк. Күпчелек очракта элек сайлап алынган схема буенча дарулар кабул итүне дәвам итәргә кирәк. Әмма кайбер чаралар иммун җавабны эшләп чыгаруны киметә алалар: бу - цитостатик һәм кортикостероидлар, еш кына алар ревматология һәм онкология авырулары вакытында озак вакытка билгеләнә. Мондый терапия алучы пациентларга һичшиксез, вакцинация алдыннан дәвалаучы табибка килергә кирәк, ул, каршы килү булмауны ачыклаячак һәм дозаларны төзәтергә мөмкин.
Авырып китсә, өлкәннәргә ничек прививка ясарга?
Әгәр олы яшьтәге кеше инде СОVID-19 белән авырса, авыру куркынычы тагын ярты елдан кабатланырга мөмкин. Шуңа күрә, 6 ай узгач, ПЦР-тестның тискәре нәтиҗәсен алганнан соң, барысына да вакцинация үткәрергә кирәк.
Грипптан прививка кирәкме? Әллә бары тик ковидтан гынамы? Элек эйтәләр иде, ковидтан һәм грипптан вакцина бергә булачак дип.
Ковидтан тыш, өлкәннәргә мәҗбүри рәвештә грипптанда прививка ясарга кирәк, чөнки вакциналарның һәркайсы билгеле бер вирусларга каршы үзенчәлекле антитәнчекләр җитештерә һәм бераз гына башка инфекцияләргә каршылык күрсәтә. Төрле вакциналар кертү арасындагы интервал кимендә 1 ай булырга тиеш. Хәзер ике вирусның да компонентларын үз эченә алган вакцинаны тикшерү бара. Әгәр нәтиҗәлелек һәм куркынычсызлык расланса, без бер үк вакытта гриппка һәм коронавируска каршы вакцинация алу мөмкинлеген алачакбыз.
Өлкәннәргә нинди яшькә кадәр прививкалар ясарга була? 80-90 яшьтә мөмкинме?
Спутник V һәм ЭпиВакКоронаны 18 яшьтән башлап нинди дә булса яшь чикләүләреннән башка кертергә мөмкин. 80 яшьтән өлкәнрәк пациентлар арасында COVID-19 дан үлем очракларының күп булуын исәпкә алып, мондый яшь вакцинация өчен өстәмә күрсәткечләр булып тора.
Вакцинадан соң нәрсә турында истә тотарга кирәк?
Вакцинация авыруның авыр үтүен һәм үлем куркынычын шактый киметә, әмма тулысынча кире какмый. Шуңа күрә вакцинацияләнгән гражданнарга элеккечә специфик булмаган профилактикасы чараларны кулланырга кирәк. Иммун җаваб әкренләп, ике компонентлы вакциналарның беренче дозасы кертелгәннән соң 42-45 көн эчендә формалаша. Ягъни, бу чорда вакцина әле юк һәм куркынычсызлык кагыйдәләрен аеруча җентекләп үтәргә кирәк: мөмкин кадәр төрле учреждениеләрдә, сәүдә нокталарында, кешеләр тупланган башка урыннарда булуны минимумга кадәр кыскартырга. Өйдән тыш һәм транспортта, биналарда саклык битлеге кулланырга, социаль дистанцияне сакларга, кулларны ешрак юарга, дезинфекцияләү чараларын кулланырга кирәк.
Әгәрдә антитәнчекләр булса, өлкән яшьтәгеләргә ревакцинация кирәкме?
Ревакцинация антитәнчекләр дәрәҗәсенә бәйле түгел, чөнки үткәрелгән тикшеренүләр нәтиҗәләре буенча, 6 айдан соң иммун яклавының шактый тиз кимүе күзәтелә, алар инде тиешле профилактиканы тәэмин итми.
Прививкадан соң авырып китсәң, нишләргә?
Әгәр прививкадан соң респиратор инфекция билгеләре барлыкка килсә, өйдә калырга, табиб чакыртырга һәм аның барлык киңәшләрен үтәргә кирәк. COVID-19 раслаган очракта дәвалауның принципиаль аерымалары юк, ул мөмкин кадәр тизрәк башланган булырга тиеш.